Orioko Udalak herriko zaintza-eredua eraldatzeko prozesua abiatu zuen 2024aren hasieran. Orioko Udalak lankidetza bikoitz bati esker egindako urtebeteko prozesua abiatu zuen: udaleko Gizarte Zerbitzuek eta Saregile Orioko Emakumeon* Etxeak gidatu dute dinamika, eta Emagin Elkartea eta Matia Fundazioa izan gaituzte horretan bidelagun.

Lehen zeregina herriko diagnostikoa eratzea izan zen, eta horretarako zaintza-sistema sostengatzen duten zenbait eragile publiko-pribatu eta komunitarioekin izan ginen talde elkarrizketa eta lan saioen bidez herriko argazkia osatu eta behar nagusiak identifikatzeko. Horrez gain, herritarren artean galdetegi bat zabaldu genuen, eta horrek ere eman zigun herriko egoeraren informazioa.  Ehunka lagunen testigantzak jaso dira, eta benetan izan da diagnostiko mamitsua. (Hemen dago ikusgai laburpena: gukoriori.eus)

Lehen fase hori gaindituta, herrian zaintzarekin akordio zabal bat osatzeko lanean jardun dugu azken hilabeteotan. Akordio horren baitan honako bisioa txertatu dugu: desfeminizazioa eta zaintza lanen birbanaketa, desfamiliarizarioa eta etxeko eremu pribatutik ateratzea, desmerkantilizazioa eta eremu publiko zein kooperatiboa indartzea eta desinstituzionalizazioa, eta pertsona oro subjektu aktibo eta burujabe bilakatzea. Horregatik, datozen hilabeteotan ekintza zehatzetara lurreratzeko proposamenak lantzen jarraituko dugu lanean.

Galdera hori da 2022tik aurrera Berdinsarearekin batera egiten gabiltzan laneko ardatza. Berdinsarea, Berdintasunaren aldeko eta indarkeria sexistaren kontrako Euskal Udalen Sarea da eta 2006. urtean sortu zen EUDELen eta Emakunderen laguntzarekin, udal gobernuen maila goreneko konpromisoa bermatzeko. Berdintasunarekiko konpromisoan udalek duten ezinbesteko funtzioari jarraiki, bai maila politikoan zein teknikoan hausnarketarako espazioak eskaintzen ditu, eta politika publikoetan aurrera urratsak emateko baliabideak eskaintzen ditu. Norabide horretan, zaintzaren esparruan ere aldaketak sustatzeko apustua egin du. Izan ere, Euskadin, oraindik orain, iraupen luzeko zaintza lanak familien gain gelditzen dira eta horien barruan emakumeak dira lan zama handiena dutenak.

Horrek sortzen dituen bidegabekeriez kontziente, tokiko mailan politika eraldatzaileak sustatzeko prozesua abiatu zuen 2022an Emaginen laguntza teknikoarekin. EAEko zaintzaren esparruaren eta ordura arte martxan jarritako eraldaketa prozesuen gaineko mapeoa egin genuen lehendabizi proiektu honen baitan. Momentuko egoera zein zen hobeto ulertzeko informazioa esku artean izanda, tokiko administrazioentzat lagungarri izan daitezkeen oinarrizko irizpideak eta ibilbideak adosteari ekin genion ostean. Adituek egungo zaintza sistemari buruz dituzten iritziak aztertzen pasa genuen iazko ikasturtea eta horietatik abiatuta tokiko errealitatean eragiteko bide orriak diseinatzea izango da 2025eko erronka.

Gogoz gaude 2022. urtean hasitako bide honek emango dituen fruituak ikusteko.

Udalbiltzak «Zer da herri zaintzailea?» galderari erantzuteko asmoz, hausnarketa prozesua jarri du abian. Helburuak bi dira: alde batetik, herri zaintzailea zer den eta zein ikuspegitatik eraiki behar den definitzea, eta bestetik, udal mailako esku-hartzeari begirako proposamena garatzea. Horretarako, Euskal Herriko luze-zabalean gaia jorratzen ari diren hainbat hautetsi, teknikari eta norbanako elkartuko dira.

Prozesu hau 8 saiok satuko dute eta apirilera bitarte luzatuko da. Pertsonen zaintza, lurraldearen zaintza eta zaintza gobernantzatik izango dira gai nagusiak. Prozesuaren emaitzak ezezagunak izan arren, oinarrizko bost ikuspegi ezarri dituzte premisa bezala: ekofeminismoa, antiarrazismoa, antikapazitismoa, adinkeria eza eta euskara. Hain zuzen, ideia horietatik abiatuta sakondu nahi da herri zaintzaileen gogoeta zabalean.

Emagin Elkarteak prozesuaren diseinu lanetan parte hartu du eta saioen dinamizazio lanaz arduratzen ari da.